وضعیت رسوبگذاری در سدهای ایران و مقایسه آن با روشهای تئوریکی

ایران از مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب و با معضل کم آبی مواجه میباشد. از طرفی ریزشهای جوی به طور متمرکز در یکی از دو فصل از سال انجام می پذیرد، لذا با توجه به این دو موضوع، جهت رفع نیازهای آبی کشور از نظر شرب ، کشاورزی و صنعت و توسعه شهری ناگزیر از احداث این سدها در شرایط فعلی بسیار هزینه بر می باشد و باید نگهداری از این ابنیه به نحو صحیح و اکمل انجام پذیرد. جلوگیری از فرسایش و همچنین اطلاع از نحوه رسوب زایی حوضه های آبریز قبل از احداث سد بعنوان بخشی از عوامل افزایش عمر مفید سدها محسوب می گردد. جهت اطلاع از وضعیت رسوب زایی حوضه ناگزیر از برآورد رسوب به طرق مختلف میباشیم که یکی از آنها استفاده از روشهای هیدرولوژیکی برآورد رسوب در حوضه ها میباشد که برای تشخیص کاربرد این روشها نیاز به تحقیقات گسترده ای است که تحقیق این پایان نامه نتایج تحقیقات انجام گرفته در این زمینه می باشد. در این تحقیقات شش روش هیدرولوژیکی برآورد رسوب در سدهای لتیان، سفیدرود، استقلال (میناب)، اکباتان، مهاباد، درودزن و دز که در مناطق مختلف کشور واقع گردیده اند به شرح زیر مورد آزمون قرار گرفته است . -1 روش usbr با استفاده از یک و دو منحنی همبستگی -2 روش usbr با استفاده از آمار دسته بندی شده -3 روش f.a.o با استفاده از یک و دو منحنی همبستگی -4 روش f.a.o با استفاده از آمار دسته بندی شده -5 روش برازش منحنی چشمی براساس خطوط هم غلظت -6 روش روزانه آزمون روشهای هیدرولوژیکی برآورد رسوب به طور کلی در دو حالت استفاده از آمار نمونه برداری cm و استفاده از آمار نمونه برداری تلفیقی cm و cf انجام شده است که در بعضی از سدها در دو یا چند دوره این آزمون انجام پذیرفته است . با توجه به مطالعات رسوبسنجی سدهای فوق الذکر و روشهای مورد اشاره اعمال شده نتایج بشرح زیر حاصل گردیده است : -1 میزان رسوب محاسبه شده از روش usbr با توجه به مطالعات رسوبسنجی سدهای فوق الذکر و روشهای مورد اشاره پس از آزمون ها در سدهای مورد مطالعه نسبت به مقادیر رسوب حاصل از مطالعات رسوبسنجی به مراتب کمتر و با روش f.a.o بیشتر بوده است . -2 از روش f.a.o با استفاده از آمار دسته بندی شده در اکثر موارد میزان برآوردی رسوب نزدیکتر به میزان رسوب حاصل از مطالعات رسوبسنجی بدست آمده است . -3 میزان برآورد رسوب از روشهای مورد آزمون در این تحقیق بیش از هر فاکتور دیگری به صحت نمونه برداری در مواقع عادی و سیلابی و محاسبات مربوطه (قبل از برآورد رسوب) بستگی دارد. -4 روش پردازش منحنی چشمی براساس خطوط هم غلظت به دلیل وابستگی به نظرات کارشناسی نمی تواند ملاک عمل قرار گیرد. جهت رفع نواقص و معضلات این تحقیق پیشنهادات ذیل طرح می گردد: -1 در صورت امکان از وسایل اتوماتیک در غلظت سنجی رودخانه ها استفاده شود. -2 نمونه برداری از رودخانه ها به طور مستمر و دقیق انجام پذیرد. -3 در مورد روش برازش منحنی چشمی تحقیقی جداگانه انجام شود تا این روش به صورت یک حالت کمی و فرموله شده درآید. -4 نمونه برداری از بارکف در ایستگاههای رسوبسنجی توام با نمونه برداری از بار معلق انجام گیرد تا در مطالعات و پروژه های آتی ضامن دقت بیشتر برآوردهای رسوب باشد.